लुम्बिनी प्रदेशको परिचय

लुम्बिनी प्रदेश नेपालको संविधान अनुसार नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पश्चिम), रूपन्देही, कपिलबस्तु, पाल्पा, अर्घाखाँची, गुल्मी, रूकुम पूर्व, रोल्पा, प्यूठान, दाङ, बाँके र बर्दिया गरी १२ जिल्लाहरू रहेका छन । पहाडी ६ जिल्ला र तराईका ६ जिल्ला यस प्रदेशमा रहेका छन् । उत्तरमा सिस्ने पुथा हिमालदेखि दक्षिणमा मर्चवारसम्म, पूर्वमा त्रिवेणी सुस्तादेखि पश्चिममा राजापुरसम्म फैलिएको छ । समग्र यस प्रदेशको क्षेत्रफल २२,२८८ वर्ग किलोमिटर अर्थात नेपालको कूल क्षेत्रफलको १५.१ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । २०६८ को जनगणना अनुसार कूल जनसंख्याको ४५,४०,२२२ (१७.१४ प्रतिशत) जनसंख्या रहेको थियो । २०७८ अनुसार लुम्बिनी प्रदेशको जनसंख्या ५१,२२,०७८ रहेको छ, जसमा मध्ये पुरुषको संख्या २४,५४,८०४ (४७.९२) प्रतिशत र महिलाको संख्या २६,६७,६७० (५२.२८) प्रतिशत रहेको छ । ४ उपमहानगरपालिका, ३२ नगरपालिका र ७३ गाउँपालिका गरी कूल १०९ वटा स्थानीय तहहरु र ९८३ वडा रहेका छन । स्थानीय तहको हिसाबले चौथो धेरै स्थानीय तहहरु भएको प्रदेश हो । शान्तिका अग्रदूत गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी सहित सांस्कृतिक महत्वका ऐतिहासिक सम्पदाहरू, एसियाकै ठूलो दाङ उपत्यका प्रदेश भित्र छन् । लुम्बिनी प्रदेशको स्थायी राजधानी दाङ जिल्लाको देउखुरी उपत्यका तोकिएको छ ।